PRİM TEŞVİKLERİ
Bilindiği gibi, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun uygulanmasında aynı Kanunun 4/a maddesi kapsamında sigortalı çalıştıran işverenlere bazı prim teşvikleri sağlanmış bulunmaktadır.
Çeşitli tarihlerde yayımlanmış olan yasalar ile sağlanan bu teşviklerden hangi koşullarla ve ne şekilde yararlanılacağına ilişkin hususlar aşağıda başlıklar halinde açıklanmış bulunmaktadır.
1) % 5 Prim Teşvikinden Yararlanabilmek İçin;
(SGK Genelge No: 2009/139, 2011/45)
Prime esas kazanç matrahının uygulandığı malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kolunun prim oranı % 20 olup, bu oranın % 11 ‘ini işveren hissesi oluşturmaktadır. Bu teşvik, % 11 olan işveren hissesinin 5 puanlık kısmının Hazinece ödenmesini öngörmektedir. Bunun için,
prim ve idari para cezaları kesinleşmiş borç olarak değerlendirilmemektedir)
ilamı, müfettiş raporu vs. gibi nedenlerle sonradan verilen aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı prim ve idari para cezası borcu tahakkuk etmesi durumunda geçmişte yararlanılan 5 puanlık indirim geri alınmaz.
Ancak, Ziraat Bankası ve Halk Bankasınca ihale edilen hizmet alımı niteliğindeki işler 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında olmaması nedeniyle bu teşvikin uygulanmasına engel değildir.
çalışan sigortalılardan dolayı bu teşvikten yararlanılamaz. Ancak bu kimseler sigortalı sayısının tespitinde dikkate alınır.
yararlanamaz. Buna karşılık, işverenin borcu olup, alt işverenin borcu yoksa, alt işveren
teşvikten yararlanabilir. (SGK’nın sistemi, bu konuda gereken sorgulamayı yapmaktadır.)
- 4447 sayılı Kanunun geçici 7 nci, geçici 9 uncu ve geçici 10 uncu maddesinde,
- 4857 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin altıncı fıkrasında (Özürlü sigortalılar),
- 5510 sayılı Kanunun ek 2 nci maddesinde (Ekonomi Bakanlığınca verilen),
- 5225 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde (Kültür yatırımları),
- 5746 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında (AR-GE teşviki) ve
- 6111 sayılı Kanunda (İlave istihdam)
öngörülen sigorta prim desteğinden yararlanılması sırasında, öncelikle 5 puanlık prim desteğinden yararlanılacak, ardından belirtilen Kanunlarda öngörülen desteklerden, işveren hissesine isabet eden beş puanlık kısım düşüldükten sonra kalan işveren hissesi üzerinden ilgili kanunlarda öngörülen oranlar üzerinden yararlanılabilecektir.
alanlar ile ilgili) teşvikten yararlanamaz.
değil. Dolayısıyla alt sınırın üzerindeki brüt ücretin tamamı teşvik kapsamında girer.
olup, bu tür ödemelerde 5 puanlık prim indirimi uygulanabilmektedir.
2) 4447 sayılı Yasanın 50. maddesi ile sağlanan prim teşviki
(İş göremezlik ödeneği alanlar ile ilgili)
(SGK genelge No:4/12/2009 tarihli, 2009-149 sayılı)
İşsizlik ödeneği alan sigortalıların istihdamına ilişkin uygulanan teşvik 1/10/2009 tarihinden itibaren uygulanmakta olup, söz konusu teşvikten yararlanabilmek için;
aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması,
kazanmadan önce son çalıştığı işyeri haricindeki bir işyerinde işe başlamış olması,
gerekmektedir.
kapsamaktadır.
3) 6111 sayılı Torba Yasası ile sağlanan prim teşviki (4447 sayılı Yasanın Geçici 10 uncu Mad.)
(SGK Genelgesi: 2011-45)
a) 1/3/2011 ila 31/12/2015 tarihleri arasında işe alınmış olması,
b) 18 yaşından büyük olması,
c) İşe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde Kuruma verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması,
ç) Fiilen çalışması gerekmektedir.
- Kanunun 4 / b bendi kapsamındaki sigortalılık bu teşvikten yararlanılmasına engel teşkil etmemektedir.
- Çırak ve öğrenciler, stajyerler, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılanlar, T. İş Kurumunca düzenlenen kurslara katılmış olanlar, işe giriş tarihinden önceki altı aylık süre içinde Kuruma bildirilmiş süreler içinde dikkate alınmamaktadır.
sigortalı sayısının tespitinde, yarıma kadar kesirler atılacak, yarım ve üzeri ise tama iblağ edilecektir. )
tespitinde sigortalı sayısına dahil edilecektir.
1/3/2011 ila 31/12/2015 tarihleri arasında işe alınan 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadın sigortalılardan, işe giriş tarihi itibariyle;
a.1) Mesleki yeterlilik belgesi sahibi olup belgede belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınan ve/veya çalıştırılan, ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olmayanlardan dolayı, 48 ay süreyle,
a.2) Mesleki yeterlilik belgesi sahibi olup belgede belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınan ve/veya çalıştırılan ve ayrıcaTürkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı, 54 ay süreyle,
a.3) Mesleki ve teknik eğitim veren ortaveya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirip belgede belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınan ve/veya çalıştırılan, ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olmayanlardan dolayı, 36 ay süreyle,
a.4) Mesleki ve teknik eğitim veren ortaveya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirip mesleği ile ilgili alanda çalıştırılan ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı, 42 ay süreyle,
a.5) Mesleki yeterlilik belgesi sahibi olmayan, mesleki ve teknik eğitim veren ortaveya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmeyen ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz de olmayanlardan dolayı, 24 ay süreyle,
a.6) Mesleki yeterlilik belgesi sahibi olmayan, mesleki ve teknik eğitim veren ortaveya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmeyen, ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı, 36 ay süreyle,
yararlanılabilecektir.
Bu teşvikten, 1/3/2011 ila 31/12/2015 tarihleri arasında işe alınan 29 yaşından büyük erkek sigortalılardan, işe giriş tarihi itibariyle;
b.1) Mesleki yeterlik belgesi sahibi veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitiren ve belgede belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınan ve/veya çalıştırılan, ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olmayanlardan dolayı, 24 ay süreyle,
b.2) Mesleki yeterlik belgesi sahibi veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitiren, mesleği ile ilgili alanda çalıştırılan ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı, 36 ay süreyle,
b.3) Mesleki yeterlik belgesi almamış veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca işgücü yetiştirme kursunu bitirmemiş, ancak Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olanlardan dolayı 6 ay süreyle,
yararlanılabilecektir.
c) 5510 sayılı Kanunun 4 (a) maddesi kapsamında çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesi alanlar veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitirenler yönünden;
c.1) Bu teşvikten, 12 ay süreyle yararlanılabilecektir.
c.2) Erkek sigortalının işe alındığı tarihte 29 yaşından büyük olup olmadığı üzerinde durulmayacaktır.
c.3) 1/3/2011 tarihinden önce işe alınmış olan sigortalılar mesleki yeterlik belgesini veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi 1/3/2011 ila 31/12/2015 tarihleri arasında almış/bitirmiş olsalar dahi, bahse konu sigortalılardan dolayı, söz konusu destekten yararlanılması mümkün olamayacaktır.
c.4) Söz konusu sigortalıların bu belgelerde belirtilen mesleklerde ya da alanlarda bizzat çalıştırılmaları gerekmektedir.
nedeniyle yararlanmakta olan sigortalının, 1/3/2011 ila 31/12/2015 tarihleri arasında çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesi alması veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitirmesi durumunda, belge veya öğrenim durumu ile ilgili şartın çalışmakta iken sağlanmış olması nedeniyle söz konusu sigortalıdan dolayı bahse konu destekten mevcut yararlanma süresine ilave olarak 12 ay süreyle daha yararlanılabilecektir.
mesleki yeterlilik belgesinin Mesleki Yeterlilik Kurumundan alınmış olması gerekmektedir.
yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen iş gücü yetiştirme kursunu bitirmiş olan sigortalıları meslekleri ile ilgili alanlarda değil de başka bir meslek alanında çalıştırmak üzere işe alan işverenler, bu sigortalıları sonradan meslekleri ile ilgili alanda çalıştırmaya başlamaları halinde, sigorta primi işveren hissesi desteğinden;
a) İşe alındığı tarih itibariyle 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkek ya da 18 yaşından büyük kadın sigortalılar yönünden, yaş şartının sağlanmış olması nedeniyle sigorta prim desteğinden yararlanılabilecek olan 24 aylık (aynı zamanda Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz ise 30 aylık) süreye ilave olarak,
- Mesleki yeterlik belgesi sahibi ise 24 ay süreyle,
- Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmiş ise 12 ay süreyle,
b) 29 yaşından büyük erkek sigortalılar yönünden,
- Mesleki yeterlilik belgesi sahibi ya da mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmiş ise sadece 24ay (aynı zamanda Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz ise 30 ay) süreyle,
yararlanılabilecektir.
Destekten yararlanma süresi, her halükarda, işe giriş tarihinden itibaren 4447 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde öngörülen süreleri aşamayacaktır.
Ayrıca, teşvikten yararlanmış olan bir sigortalının destekten yararlanma süresini tamamladıktan sonra veya destekten yararlanma süresi sona ermeden işsiz kalması halinde, sonradan işe girdiği işyeri işverenince bu teşvikten yararlanılması mümkün olamayacaktır.
Buna karşın, teşvikten yararlanılan sigortalıların, teşvik süreleri tamamlanmadan işsiz kalmaları halinde, yeni bir mesleki yeterlilik belgesini veya teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da T. İş Kurumunca düzenlenen iş gücü yetiştirme kursunu işsiz oldukları bu süre içinde temin etmeleri ve aynı bent kapsamında yeniden işe alınmaları durumunda, bu sigortalılardan dolayı teşvikten yeniden yararlanılabilecektir. Ancak, bu durumda ilk yararlanma süresi, ikincisinden düşülecek ve toplam yararlanma süresi en son yararlanılan destek için maddede öngörülen süreyi aşamayacaktır.
sigorta primi işveren hissesi desteğinden yeniden yararlanılabilmesi için başlıca;
- Sigortalının işsiz kaldığı süre içindemesleki yeterlilik belgesini alması veya teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen iş gücü yetiştirme kursunu bitirmesi,
- 31/12/2015 tarihine kadar destekten yararlanılmış olan işyerinde veya başka bir işyerinde yeniden işe alınması,
- İkinci defa işe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde Kuruma verilmiş aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması,
- İkinci defa işe girdiği tarihteki ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılması,
şartlarını sağlaması gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen durum haricinde, kapsama giren bir sigortalının, destekten yararlanma süresi içinde aynı işverenin aynı veya farklı SGK ünitesinde tescilli başka bir işyerinde naklen ve hizmet akdi sona ermeden çalışmaya başlaması halindedahi, yeni işyerine başladığı tarihten önceki altı aylık süreye ilişkin düzenlenen aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı olması nedeniyle, söz konusu teşvikten kalan süre içinde yeniden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.
no.lu belge türlerine kapalı olacaktır.
sigortalıların toplamının ortalaması dikkate alınacaktır.
yararlanamayacaktır. (İşyeri bazında)
başvurular, www.sgk.gov.tr adresinden e-Bildirge seçeneği işaretlenmek suretiyle erişilen “4447/Geç.10.md. Sigortalı Giriş” seçeneği vasıtasıyla yapılacaktır. Söz konusu ekran vasıtasıyla yapılacak olan girişlerde, sigortalınınişe giriş tarihi itibariyle;
1) Altı aylık süre içinde Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı olup olmadığı,
2) Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığı,
3) 18 yaşından büyük olup olmadığı,
4) 29 yaşından (erkek olması halinde) büyük olup olmadığı,
5) Bahse konu destek kapsamında daha önce bildirilip bildirilmediği,
6) Türkiye İş Kurumunca düzenlenen iş gücü yetiştirme kurslarını bitirip bitirmediği,
hususu sistem tarafından kontrol edileceği gibi, işverenlerce beyan edilen bilgilere göre destekten yararlanılacak olan süre de yine sistem tarafından belirlenecektir.
kabul edilmeyecektir.
4) Yurt dışına götürülen işçiler ile ilgili % 5 prim teşviki
güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere götürülen Türk işçilerinden,
- Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış veya imzalanmamış ülkelere geçici görevle gönderilen sigortalılardan,
- Almanya ile yapılan “İstisna Akdi” sözleşmesi çerçevesinde Almanya’ya götürülen Türk işçilerinden,
dolayı, genel sağlık sigortası (GSS) prim oranının işveren hissesine ait kısmından yapılması öngörülen beş (5) puanlık prim indiriminden yararlanılacaktır.
(Libya’da Türk müteahhitleri yanında çalışan Türk işçileri hakkında GSS uygulanmadığından, bu işverenlerimiz GSS % 5 prim teşvikinden yararlanamayacaktır.)
Buna karşın, SGDP’ye tabi çalışanlar, Libya’da çalışanlar, Çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, Zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler ve Harp malulleri ile vazife malullüğü aylığı alanlar söz konusu beş (5) puanlık prim indiriminden yararlanamayacaktır.
(Yapılandırılmış veya taksitlendirilmiş borçlar uygulamayı etkilemeyecektir.)
5) 10 ve üzerinde sigortalı çalıştıran işverenler için uygulanacak prim teşviki
Bu teşvikten, aşağıdaki tabloda belirtilen yerlerde faaliyet gösteren işyerlerinde,10 (dahil) ve üzerinde sigortalı çalıştıran özel sektöre ait işyerleri yararlanabilecektir.
(I) SAYILI LİSTE (4 yıl) |
(II) SAYILI LİSTE (5 yıl) |
(III) SAYILI LİSTE (6 yıl) |
Afyonkarahisar |
Adıyaman |
Ağrı |
Amasya |
Aksaray |
Ardahan |
Artvin |
Bayburt |
Batman |
Bartın |
Çankırı |
Bingöl |
Çorum |
Erzurum |
Bitlis |
Düzce |
Giresun |
Diyarbakır |
Elazığ |
Gümüşhane |
Hakkari |
Erzincan |
Kahramanmaraş |
Iğdır |
Hatay |
Kilis |
Kars |
Karaman |
Niğde |
Mardin |
Kastamonu |
Ordu |
Muş |
Kırıkkale |
Osmaniye |
Siirt |
Kırşehir |
Sinop |
Şanlıurfa |
Kütahya |
Tokat |
Şırnak |
Malatya |
Tunceli |
Van |
Nevşehir |
Yozgat |
Bozcaada-Gökçeada ilçeleri |
Rize |
||
Sivas |
||
Trabzon |
||
Uşak |
10 ve üzerinde sigortalı çalıştırıldığının tespiti sırasında çeşitli belge türlerinde kayıtlı sigortalıların toplamı dikkate alınacaktır.
çırak ve öğrenciler ile zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler toplam sigortalı sayısının hesabında dikkate alınmayacaktır.
değerlendirilecektir.
Buna karşın, SGDP’ye tabi çalışanlardan, Yurtdışında çalışan sigortalılardan, çırak, öğrenci ve zorunlu staja tabi tutulan öğrencilerden, Yalnızca işsizlik sigortası primlerine tabi olanlardan, Harp malulleri ile vazife malullüğü aylığı alıp, yalnızca kısa vadeli sigorta kollarına tabi olanlardan dolayı, söz konusu prim indiriminden yararlanılamayacaktır. (2, 7, 12, 14, 19, 20, 21, 22, 23, 25, 28, 39, 41, 42, 43, 44, 45, 90, 91 ve 92 no’lu belge türleri ile 46486 / 56486 / 66486 kanun numaralı aylık prim ve hizmet belgelerinin seçilmesine sistem tarafından izin verilmeyecektir)
(II) sayılı liste kapsamında olan illerde faaliyet gösteren işyerleri 5 yıl (56486 kanun numaralı belge) süreyle,
(III) sayılı liste kapsamında olan il ve ilçelerde faaliyet gösteren işyerleri 6 yıl (66486 kanun numaralı belge) süreyle,
sigorta primi teşvikinden yararlanabileceklerdir.
primlerinde (5) puanlık prim indirimi, ardından Bakanlar Kurulunca belirlenen altı (6) puana isabet eden SPEK alt sınırına kadar olan kazançlar üzerinden hesaplanan işveren hissesine karşılık gelen tutarın toplamı sigorta primi kadar yararlanılacak olup, sigorta primi teşvikinden yararlanılacak olan toplam işveren hissesi ise %11 olacaktır.
Örneğin, Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı %1 olan bir işverence çalıştırılan 12 sigortalının 2013/Haziran ayına ilişkin prim ödeme gün sayısının (300), prime esas kazanç tutarının ise 15.000,00 TL olduğu varsayıldığında,SPEK tutarı üzerinden 5 puanlık indirim karşılığı Hazinece karşılanacak olan tutar = 15.000,00*5/100 = 750,00 TL
Asgari ücret üzerinden 6 puanlık indirim karşılığı Hazinece karşılanacak olan tutar = 300*32,62*6/100 = 587,16 TL olmak üzere toplam=750,00+587,16= 1.337,16 TL Hazinece karşılanacak olan tutar,
İşverence ödenmesi gereken tutar ise;
15.000,00*33,5/100 =5.025,00 TL,
5.025,00 TL- 1.337,16 TL= 3.687,84 TL olacaktır.
sayılı Kanunun 4/1-kapsamındaki borçları toplamının brüt asgari ücretten fazla olmaması gerekmektedir.
Bu nedenle, aylık prim ve hizmet belgelerini 46486/56486/66486 kanun numarası seçerek SGK’ya gönderen işverenlerimizin, Türkiye genelinde yasal ödeme süresi geçmiş borçlarının olup olmadığının her ay düzenli bir şekilde kontrol etmeleri gerekmektedir. (Bunun için işyeri merkez adresinin bağlı bulunduğu SGK Müdürlüğüne başvuruda bulunularak e-Borcu Yoktur aktivasyon işleminin yapılmış olması icap etmektedir.)
Öte yandan, 46486/56486/66486 kanun numaralı aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenmeden önce, işverenlerimizce SGK’nın internet adresi www.sgk.gov.tr/e-SGK/e-Borcu Yoktur/T.C. Hazine Müsteşarlığı’na Verilmek Üzere Düzenlenen E-Borcu Yoktur Belgesi linki üzerinden kapsama giren borcun bulunup bulunmadığının sorgulanması, borcun bulunması halinde, 46486/56486/66486 kanun numarası seçilerek aylık prim ve hizmet belgelerinin işverenlerimizce seçilmemesi gerekmektedir.
Diğer yandan, sigorta primi teşvikinden yararlanmak üzere bildirimi yapılan sigortalının, kapsama giren il ve ilçelerdeki işyerlerinden bildirildiğinin tespiti halinde, bu işverenler sigorta primi teşvikinden bir yıl süre ile yararlanamayacaklardır. Ayrıca bu durumda, yersiz yararlanılan aylara ilişkin teşvik tutarı ilgili işverenden gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilecektir.
Hadi EYCE
SGK Uzmanı