Bizden Haberler

Ön muhasebe nasıl tutulur - Ön muhasebe işlemleri nelerdir ?

ÖN MUHASEBE DERS NOTLARI
MUHASEBE : İşletmenin mali nitelikteki işlem ve olayları para ile ifade edilmiş bir şekilde kaydeden, sınıflandıran, özetleyen bilim dalı olarak tanımlanabir.
İŞLETME: Genel anlamda, İnsanların ihtiyaçlarını karşılayan mal ve hizmet üretmek, bu mal ve hizmetleri satmak amacıyla kurulmuş ekonomik birimlere işletme denir. Hastane, Otel, Fabrika, Market, TV v.b birimler
İşletmelerin amaçlarını genel olarak sayacak olursak,
Kar elde etmek
Topluma hizmet
Faaliyetlerini sürdürmek

İŞLETMELER GENEL ANLAMDA İKİYE AYRILMAKTADIR
1.ŞAHIS İŞLETMELERİ(Kolektif şirket, Komandit şirket)
2.SERMAYE ŞİRKETLERİ (ORTAKLIKLAR)
ŞİRKET: En az iki gerçek veya tüzel kişi tarafından ortak bir amacı gerçekleştirmek amacıyla, sermaye, emek, bilgi konusunda oluşturulan birime denir. Yeni Türk Ticaret Kanunları uyarınca tek kişi olarak ta kurulabilmektedir.
LİMİTED ŞİRKET: En az iki kişi (gerçek veya tüzel ) tarafından kurulan şirkettir, Ortakların sorumluluğu ortaya koydukları sermaye payları kadardır. En fazla 50 ortaktan oluşur
ANONİM ŞİRKET: En az beş gerçek veya tüzel kişi tarafından kurulan şirkettir, Ortakların sorumluluğu ortaya koydukları sermaye payları kadardır. Sigortacılık, Bankacılık v.b finans faaliyetlerinde bulunmak için A.Ş. kurmak zorunluluğu vardır
KOOPERATİF: Ortakların belirli ekonomik çıkarlarını gerçekleştirmek, ortaklar arasında yardımlaşma ve dayanışma amacıyla kurulan birimdir. Kooperatif en az yedi kişi tarafından kurulur.
Not: Yeni çıkarılan Türk Ticaret Kanunları uyarınca, tek kişi şirket kurabilmektedir.

TACİR
Bir ticari işi , kar elde etmek amacıyla , devamlı bir şekilde kendi adına işleten gerçek veya tüzel kişiye denir.
Tacirler , kanunlar uyarınca iki sınıfa ayrılır. (Defter tutma sorumluluğu bakımından 3 e ayrılır)
A. 1.SINIF TACİRLER: Bilanço esasına göre defter tutarlar. Bütün şirketler, büyük işletmeler 1.Sınıf tacir sayılır
I.Sınıf Tacir ler, Yıllık Mal alış tutarları ve yıllık satış tutarları vergi usul kanununda yer alan hadleri (VUK) aşanlardır.
B. 2.SINIF TACİRLER: İşletme esasına göre defter tutarlar. Yeni işe başlayan tacirler, genellikle kendi adına çalışan küçük işletmeler 2.Sınıf tacir sayılır
C. BASİT USUL TACİRLER: Genellikle yapacağı işe kendi tarafından yürüten, bakkal, berber, terzi v.b. belli sınırlar içinde çalışan kişiler basit usul sayılır basit usulün belli şartları vardır bunlar
Basit Usul tacit sayılmanın özel şartları , VUK yer almakla birlikte , bu şartlar her yıl değişebilmektedir.
I.SINIF TACİRLERİN TUTTUTKLARI DEFTERLER
V.U.K.Md:177 göre Bilânço esasına göre defter tutmak zorunda olan I.Sınıf tacirlerin tutmak zorunda oldukları defterler
Yevmiye defteri (Günlük defter)
Büyük defter (Defteri Kebir)
Envanter Bilânço defteri
II. SINIF TACİRLERİN TUTTUKLARI DEFTERLER
İşletme defteri
Serbest Meslek kazancı defteri ( Doktor, Avukat, Muhasebeci, v.b. belli bir eğitimi gerektiren meslekleri yapanların tuttuğu defterdir)
TACİRİN SORUMLU OLDUĞU KURUM ve KURULUŞLAR
Maliyeye karşı sorumluluk
SGK’ ya karşı sorumluluk
Belediyeye karşı sorumluluk
Diğer kurumlara karşı sorumluluk (BAĞ-KUR, Meslek odaları)
A.TACİRİN MALİYEYE KARŞI SORUMLULUKLARI
1- BİLDİRİMDE BULUNMA: V.U.K. göre Tacirler işe başlama, işi bırakma, işyeri değişikliği, işin niteliğinde değişiklik v.b. işlemlerde bildirimde bulunmak zorundadırlar
1. İşe başlamayı bildirme: Tacirler işe başlama tarihinden itibaren 10 gün içinde işe başladıklarını işe başlama formunu doldurarak maliyeye bildirmek zorundadırlar, Vergi dairesi bildirimde bulunulduktan sonra memur görevlendirerek yoklama fişiyle bu durumu tespit ettirir
2. Adres değişikliği işin niteliğinde v.b. değişiklikler: Tacirler adres değişikliği, Yapılan işin niteliğinde değişiklik işyeri sayısında (şube açma v.b.) değişiklik gibi durumlarda değişikliğin olduğu tarihten itibaren 1 Ay içinde bu durumu bir dilekçe ile maliyeye bildirmek zorundadırlar
3. İşi bırakmayı bildirme: Tacirler kalıcı olarak yaptıkları işe bırakmaları halinde işi bıraktığı tarihten itibaren 1 Ay içinde İşi bırakma formuyla birlikte bu durumu maliye bildirmek zorundadır
2- VERGİ LEVHASI ASMAK: Tacirler işyerini astıktan sonra maliyeden aldıkları vergi levhasını işyerinin görünün bir yerine asmak zorundadırlar
3- YAZAR KASA KULLANMAK: Perakende satış yapan I.Sınıf ve II. Sınıf tacirler fatura kullanmadıkları satışlarında yazar kasa fişi vermek zorundadırlar bundan dolayı iş yoğunluğu fazla olan perakende satış yapan tacirler yazar kasa kullanırlar.
4- DEFTER TUTMAK: Tacirler V.U.K.’göre sınıflarına göre defter tutmak zorundadırlar. Yeni işe başlayan tacirler tutukları defterleri kullanmaya başlamadan önce notere tasdik etmek zorundadırlar, Tacirlerin tutukları defterler her yıl notere tasdik edilmelidir en son tasdik tarihi bulunulan yılın son günüdür yani 31 Aralık tarihidir
DEFTERLER
Türkçe tutulmak zorundadır
Defterler silinmeyen mürekkepli kalemle veya bilgisayar ortamında yazılmalıdır
Kayıtlar zamanında yapılmalıdır
Defterlerde herhangi bir şekilde silinti, kazıntı yapılmaz defter sayfaları koparılmaz yanlışlık yapıldığında üzeri çizilerek yanına veya altına doğru bilgi yazılır
5- BEYANNAME VERME: Mükellefler (Tacir) Maliye durumlarına göre yasal süresi içinde aşağıdaki beyannameleri vermek zorundadırlar
a-KDV Beyannamesi: KDV Beyannamesi izleyen ayın 24 gününe kadar vergi dairesine tahakkuk işlemi yapılır 26 gününe kadar vergi ödemesi yapılır yani Ocak 2008 KDV Beyannamesi Şubat 24 Kadar vergi dairesine verilir Şubat 26 Kadar ödeme yapılır
b-Muhtasar Beyanname: İzleyen ayın 23 gününe kadar vergi dairesine tahakkuk işlemi yapılır 26 gününe kadar ödeme yapılır
c-Gelir vergisi Beyannamesi: Bu beyanname yıllık olarak verilir beyanname izleyen yılın Mart ayının 25 gününe kadar verilir ödemesi 2 taksit halinde ödenir
d-Kurumlar Vergisi Beyannamesi: Bu beyanname yıllık olarak verilir beyanname izleyen yılın Nisan ayının 25 gününe kadar verilir ödemesi izleyen yılın Nisan sonuna kadar yapılır
6- MUHAFAZA VE İBRAZ SORUMLULUĞU: Mükellefler kullandıkları fatura, defter, fiş v.b. belgeleri V.U.K. göre 5 Yıl T.T.K. göre 10 Yıl süre ile saklamak zorundadırlar
Mükellefler kullandıkları defter ve belgeleri istenildiğinde maliyeye göstermek zorundadırlar V.U.K = Vergi Usul Kanunu T.T.K.= Türk Ticaret Kanunu

B-TACİRİN SGK’YA KARŞI SORUMLULUKLARI
1. İŞYERİNİ BİLDİRME: SGK Kanuna göre işçi çalıştıracak özellikte iş yerini açan Tacirler bu işyerini işyeri bildirgesiyle SSK’ya bildirmekle yükümlüdürler
2. SİGORTALIYI BİLDİRME: Tacirler çalıştıracakları işçileri çalıştırmaya başlamadan en geç bir gün önce SSK’ya bildirmek zorundadırlar, İnşaat işlerinde aynı gün bildirilebilir. İlk defa sigortalı bir işte çalışacak işçi için 3 nüsha sigortalı işe giriş bildirgesi düzenlenir, daha önce sigortası olan işçi için 2 nüsha sigortalı işe giriş bildirgesi düzenlenir.
3. PRİM ÖDEME: İşveren çalıştırdığı işçilere ait sigorta primlerini aylık prim bildirgesiyle birlikte en geç izleyen ayın son gününe kadar sigorta müdürlüğüne bildirip ödemekle yükümlüdür. Örneğin Ocak 2009 sigorta primleri en geç şubat ayının son gününde ödenir Ocak ayı itibariyle Brüt Asgari ücret 693 TL dır
C-TACİRİN BELEDİYEYE KARŞI SORUMLULUKLARI
1-İŞYERİ AÇMA RUHSATI: Tacirler maliyeden vergi sicil numarası aldıktan sonra bağlı bulundukları yerin belediyesine başvurarak çalışma ruhsatı almak zorundadırlar.
2- İLAN VE REKLAM VERGİSİ: Belediye sınırları içinde yapılan her türlü ilan ve reklamlar, ilan ve reklam vergisine tabidir. İlan ve reklam faaliyetinde bulunan tacirler bağlı bulundukları belediyeye ilan ve reklam vergisini ödemekle yükümlüdür.
D-TİCARET SİCİLİNE KARŞI SORUMLULUKLAR
Anonim şirket Limitet şirket v.b. şirket açan tacirler işyerlerini açtıktan 15 gün içinde kullanacağı unvanı hangi işle uğraşacağını belirterek ticaret sicil müdürlüğüne bildirip sicil gazetesinde şirketin unvanı v.s. bilgiler yayımlanır
E- MESLEK ODALARINA KARŞI SORUMLULUK: Tacirler yaptıkları işin türüne göre kendilerini ilgilendiren meslek odalarına üye olmak zorundadırlar
F-BÖLGE ÇALIŞMA MÜDÜRLÜĞÜNE KARŞI SORUMLULUKLAR: İşverenler işe başlattıkları işçiler ve işten ayrılan işçileri en geç 1 Ay içinde bölge çalışma müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar
TİCARİ BELGELER
1- FATURA: Satılan mal veya hizmet karşılığında tacir tarafından müşteriye satılan mal veya hizmetin tutarını gösteren belgedir 2015 yılı için 880 YTL’ yi aşan satışlar için fatura kesmek zorunludur. Fatura maliye anlaşmalı matbaalardan alınır, Fatura en az 2 nüsha düzenlenir.
Satılan Mal veya hizmetin faturası en geç 7 gün içinde düzenlenmelidir
Faturaya itiraz süresi fatura düzenlendikten sonra 7 gündür

AÇIK FATURA: Fatura bedeli tamamı ödenmemiş veya bir kısmı ödenmiş faturaya açık fatura denir, açık faturanın üst tarafı kaşelenip imzalanır
KAPALI FATURA: Fatura bedeli peşin ödenmiş faturaya kapalı fatura denir. Kapalı faturanın alt tarafı kaşelenip imzalanır.
2-SEVK İRSALİYESİ: Bir malın bir yerden diğer bir yere taşınması sırasında, taşınan malın cinsini, miktarını gösteren belgedir. Sevk irsaliyesi düzenlenen bir malın faturası irsaliye tarihinden itibaren 7 gün içinde düzenlenmelidir. Sevk irsaliyesi 3 nüsha düzenlenir.
3-PERAKENDE SATIŞ FİŞİ: I.ve II. Sınıf tacirler ile basit usul tacirlerin fatura kesmek zorunda olmadıkları 2015 yılı için 880 YTL altında kalan satışları için kullandıkları belgedir. Perakende satış fişi en az 2 nüsha düzenlenir. Perakende Satış fişinde KDV Fiyata dahildir.
4-YAZAR KASA FİŞİ: Yazar kasa kullanan tacirlerin 2015 yılı için 880 YTL altında kalan satışlarını belgelendirmek için yazar kasa kullanılarak yazılan fiştir.
5-SERBEST MESLEK MAKBUZU: Serbest meslek işiyle uğraşan (Avukat, Doktor, Muhasebeci v.b.) kişilerin yaptıkları iş karşılığında aldıkları ücreti gösteren belgedir. Serbest Meslek Makbuzu en az 2 nüsha düzenlenir
Serbest Meslek Makbuzunda KDV Oranı %18 dır
2015 YILI KULLANILAN KDV ORANLARI
%1 KDV : Ekmek, Un , v.b ürünlerden alınan KDV Oranı
%8 KDV : Temel Gıda, İlaç, Tekstil, Sağlık v.b. işlemlerden alınan KDV Oranı
%18 KDV : Telefon konuşmaları, Araba, Beyaz Eşya, Temel Gıda dışında kalan ürünler v.b. işlemlerden alınan KDV Oranı
6-GİDER MAKBUZU: Defter tutan işletmecilerin, defter tutmayan kişilerden (çiftçiler hariç) satın aldıkları mal veya hizmetler karşılığında düzenledikleri ticari belgeye gider pusulası denir. Gider makbuzu işi yaptıran kişi tarafından düzenlenir belgenin aslı işi yapan kişiye verilir kopyası işi yaptıranda kalır.

7-BONO (Senet) : Borçlusu tarafından düzenlenip imzalanarak alacaklıya verilen belli bir
paranın belli bir süre sonra ödeneceğini belirten belgedir.
CİRO: Bir senet üzerindeki hakların başkasına kayıtsız, şartsız devredilmesine ciro denir. Ciro işlemi senet veya çekin arkasına devir yapılan kişinin adı soyadı ve ciro ettim yazılarak olur.
8-ÇEK: Bir bankaya hitaben yazılmış Türk Ticaret Kanununda belirtilen hükümlere göre düzenlenmiş ödeme emri niteliğinde olan belgedir.
MUHASEBE FİŞLERİ
TAHSİL FİŞİ: Nakit para tahsili ile ilgili işlemler için kullanılan muhasebe fişidir.
TEDİYE FİŞİ: Nakit para çıkışları, nakit ödemeler için kullanılan muhasebe fişidir.
MAHSUP FİŞİ: Nakit para girişler, Nakit para çıkışları, Para giriş çıkışı olmayan tüm işlemler için kullanılan genel bir fiştir.
9-HİSSE SENEDİ: Hisse senedi bir ortaklık belgesidir. Hisse senedi sahibine alacak hakkı verir, Hisse senedi sahibi kişi kar ve zarara ortak olur.
KATMA DEĞER VERGİSİ
KDV: Her türlü mal ve hizmetin alım ve satımında satıcı tarafından alınarak, devlete ödenen vergidir KDV Her türlü mal ve hizmetin üretim, alım, satım v.b. her aşamasında alınır

İNDİRİLECEK KDV: İşletmenin satın aldığı mal ve hizmetler ile işletme ile ilgili giderler için ödediği KDV dir.
HESAPLANAN KDV: İşletmenin sattığı mal ve hizmetlerden tahsil ettiği KDV dir.
NOT: İşletme her ay sonunda KDV durumunu ortaya çıkarmak için O Ay içinde İndirilecek KDV ve Hesaplanan KDV tutarları karşılaştırılır Hesaplanan KDV rakamı indirilecek KDV rakamından Fazla ise Hesaplanan KDV İndirilecek KDV den çıkarılır aradaki fark Vergi dairesine beyanname ile ödenir
ÖRNEK İŞLEMLER
Beyaz Eşya Malzemeleri satan bir işletmenin KDV İşlemleri aşağıdaki gibidir.

İNDİRİLECEK KDV: 1.400 YTL (İşletmenin alış faturaları ve gider faturalarındaki
KDV Toplamı)
HESAPLANAN KDV: 1.900 YTL ( İşletmenin Satış faturalarındaki KDV Toplamı)
SONUÇ: HESAPLANAN KDV – İNDİRİLECEK KDV = 1.900-1.400 = 500

500 YTL İşletmenin O Ay için Vergi dairesine ödeyeceği KDV Tutarıdır. KDV Beyannamesi ile izleyen ayın 24 üne kadar vergi dairesine bildirilip 26 sına kadar ödenmesi gerekir.
Örnek 1: Abc İşletmesinin Ocak 2008 Ayı için Mal alış faturaları ve giderler KDV Toplamı 900 YTL (İndirilecek KDV)
İşletmenin Mal satış faturaları KDV Toplamı 1.100 YTL Toplamı (Hesaplanan KDV) Buna göre bu işletmenin KDV Ödemesi ne kadar dır?
SONUÇ = 1.100-900 =200 YTL KDV Ödemesi vardır.

İŞLETME DEFTERİ
İşletme defteri II. Sınıf tacirler tarafından kullanılan defterdir. İşletme defterine işletmenin günlük yaptığı mal alışları, tüm giderler, mal satışları kaydedilir
İşletme defteri iki bölümden oluşur GİDER SAYFASI, GELİR SAYFASI
GİDER SAYFASI: Bu bölüme İşletmenin satın aldığı mal tutarları, yaptığı giderlerin tutarları ile bunların KDV tutarı bu sayfaya yazılır (elektrik, telefon, su, v.b. tüm işletme giderleri)
GELİR SAYFASI: Bu bölümü işletmenin sattığı mal tutarları ve bunların KDV tutarları bu sayfaya yazılır.
II. Sınıf tacirler bulundukları yıl bittikten sonra İşletme defteri özetini çıkararak ( O yıl için Satış tutarları, Mal alış tutarları ve yaptıkları giderler ) Kar, Zarar durumlarını ortaya çıkarırlar yıl sonun da İşletme Kar elde etmiş ise İzleyen yılın Mart ayı sonuna kadar elde ettikleri Karın %15 veya ni Gelir vergisi olarak Gelir vergisi beyannamesi ile öderler
KAYIT SİSTEMLERİ
1-Tek taraflı Kayıt (İşletme Hesabı Esası-Basit Kayıt)
Bu Kayıt Sistemi kayıtların tek taraflı olarak kayıt edilmesine esasına dayanır. Bu sistemde İşlemler gelir veya gider yönüyle kaydedilir ayrıntılarına bakılmaz, İşletme Hesabı esasına göre tutulan İşletme Hesabı defteri, Serbest meslek kazancı defterine kayıtlar tek taraflı kayıt sistemine göre yapılır
Bu kayıt sisteminde iki taraf vardır gelir tarafı, gider tarafı
Gelir tarafı: Satılan mal ve hizmetler, İşletme faaliyetlerinde elde edilen diğer bütün gelir ve bunlarla ilgili hesaplanan KDV bu tarafa kaydedilir
Gider tarafı: Satın alınan mallar veya yaptırılan hizmetlerin tutarları ile işletme faaliyetleriyle ilgili yapılan harcamalar ve bunlara ait KDV bu tarafa kaydedilir
2- Çift Taraflı Kayıt Sistemi (Bilânço Esası kayıt)
Bu Sistemde her işlem iki yönlü ve eşit bir şekilde karşılıklı olarak en az iki hesaba kayıt edildiği sistemdir, bu sistemde her işlem mutlaka ilgili hesaba kayıt edilir bu sistem tek taraflı kayıt sistemine göre daha ayrıntılıdır
Bilânço esasına göre, Yevmiye defteri, Büyük defter, Envanter bilânço defterine kayıtlar bu sisteme göre yapılır
YEVMİYE DEFTERİ: Kayıtlara geçirilmesi gereken işlemlerin tarih sırasıyla ve maddeler halinde düzenli olarak yazıldığı defterdir, Bilânço esasında ilk önce kayıtlar bu deftere yapılır
BÜYÜK DEFTER: Yevmiye defterine kaydedilmiş olan aynı nitelikteki işlemlerin ayrıntılı olarak hesaplarda toplayan defterdir.